Lojistik Nedir?Maliyet,Faaliyet,ve Yönetimi Hakkında
LOJİSTİK NEDİR?MALİYETLER,FAALİYETLER.YÖNETİMİ
LOJİSTİK NEDİR: Lojistik (logistics), ana faaliyetleri ile paketleme, katma değerli hizmetler, gümrük, sipariş yönetimi, stok yönetimi, sigorta, muayene ve gözetim tamamlayıcı faaliyetlerinden oluşan bir fonksiyondur. Lojistik, ürün/yükün çıkış ve varış noktaları arasındaki tüm malzeme hareketlerinin eşgüdümüdür.
Lojistiğin ürün akışı ile ilgili faaliyetleri; taşıma (transportation),depolama (warehousing), paketleme (packing) ve katma değerli hizmetler (value dded Services), hizmet akışı ile ilgili faaliyetleri; Gümrükleme (customs earance), sigorta (ınsurance), muayene/gözetim (ınspection), stok yönetimi ınventory management) ve sipariş yönetimi/müşteri hizmetleridir (order anagement/custome r services).
Lojistik ürünleri ihtiyaç duyulduğu yerde bulundurma işidir. ve eşgüdüm İmparatorluklarında askerlere malzeme dağıtan görevlilere “Logistikas” denirdi. Ansiklopedilerde “hesap kitap yapma bilimi”, anlamına geldiği yazılan lojistik, bir başka görüşe göre Logic öve Statistics kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir (İstatistiksel Mantık).Lojistik bu ismi ile ilk defa askerî sahalardaki problemlerde kullanılmıştır.
1905’de, ABD’li Binbaşı İstatistiksel Mantık)bir yazısında, lojistiği “Savaş sanatının orduların hareketi ve gereksinimlerinin tedariki ile ilgili dalına lojistik denir.” Şeklinde ifade etmiştir.
İkinci Dünya Savaşı sırasında silahlı kuvvetlerin ihtiyacı olan malzemelerin zamanında ve doğru yerde bulunabilmesi için sistem analizi yaklaşımı ve lojistik modelleri kullanılmıştır. Lojistik, askerî alanda, çok büyük bir önem taşımaktadır.
Lojistik kelimesi ilk olarak kullanıldığı askerî alanda “Muharip unsurlara strateji ve taktiğine uygun ve gerekli olan ikmal maddeleri ile hizmet desteğini sağlamak için yapılan faaliyetlerdir.” şeklinde tanımlanmaktadır. Yani askeri lojistikte malzemenin (silah) yanı sıra asker (insan) hareketi, barınma, yiyecek-içecek, bakım-onarım, vd. hizmetler de entegre birşekilde verilmeye çalışılır. Sivil alanda lojistik ise, “sevkiyat noktası/noktaları ile teslim nokta/noktaları arasındaki malzeme, bilgi ve hizmetlerin iki yönlü akışı” şeklinde tanımlanabilir.
MÜŞTERİ HİZMET DÜZEYİ
Lojistiğin 7 Doğrusu (Seven Rights) aşağıda belirtilmiştir. Müşteri hizmetlerinde; Doğru ürünü Doğru müşterinin Doğru yerine Doğru zamanda Doğru miktarda Doğru şekilde Doğru maliyette teslim etmek önemlidir. Müşteri memnuniyetinde uzun dönemde Tutarlılık (her zaman aynı hizmet düzeyi), Esneklik (farklı durumlara çabuk uyum), Sürekli iyileştirme (sürekli yükselen kalite) ile Sürekli, yeterli ve doğru bilgi de gerekmektedir. Basit olarak müşteri hizmet düzeyi (customer service level) aşağıdaki şekilde hesaplanabilir:
LOJİSTİK MALİYETLER
Avrupa Birliği ülkelerinde lojistik giderlerin (taşımacılık, depolama-stoklama, yönetim) ürün satış fiyatıiçindeki payı; perakende sektöründe % 8,9, ilaç sektöründe % 8,8, kağıt sektöründe %14,4, makine sektöründe, % 9,3, gıda sektöründe % 10,4, elektrikli aletler sektöründe% 12,6, bilişim sektöründe % 10,3, kimya sektöründe % 10,2 ve otomotiv sektöründe% 8,9 ‘dur.
Bu oranların ülkemizdeki ulaştırma altyapısı yetersizlikleri vd. nedenlerden dolayı daha fazla olduğu söylenebilir. Genel olarak ülkemizde lojistik maliyetlerin ürün satış fiyatı içindeki oranı % 4-25 arasında değişmektedir. Ülke ekonomisi açısından bakıldığında lojistik maliyetler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
İçsel Maliyetler
Lojistik faaliyetler sırasında oluşan yatırım ve işletme maliyetleridir.• Taşımacılık İçsel Maliyetleri• Depolama İçsel Maliyetleri• Paketleme ve Katma Değerli İşler İçsel Maliyetleri• Hizmet(Gümrük, Sigorta,Muayene, Stok ve Sipariş Yönetimi) içsel maliyetleri Dışsal Maliyetler: Taşıma ve elleçlemeler sırasında çevreye ve topluma olan etkilerden oluşan maliyetlerdir.• Kaza Maliyeti• Hava Kirliliği Maliyeti (CO, CO2, NO)• Gürültü Maliyeti• Sıkışıklık Kaynaklı Maliyet• Katı Atık Maliyetleri (Atık Motor Yağı, Ömrü Tükenmiş Lastik, vd.)
içsel lojistik maliyetler ise aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
• Her bir taşımacılık moduna göre maliyetler
• Depolama maliyetleri
• Bozulma, Hasar ve Kayıp Maliyetleri
• Geç Teslimat, Ceza, Hata, Plansızlık, Atıl Kapasite Maliyetleri
• Taşıma hizmetinin yarattığı katma değeri de içerecek şekilde stok bulundurma maliyeti• Taşıma ve depolama amaçlı paketleme maliyetleri
• Bilişim ve iletişim maliyetleri
• Elleçleme/İstifleme vd ürün aktarım maliyetleri
• Birleştirme, ayrıştırma, etiketleme, vd. katma değerli işlem maliyetleri
• Elde bulundurmama (unavailability) maliyetleri
• Lojistik yönetim maliyetleri
LOJİSTİK YÖNETİMİ
Tedarik Zinciri Yönetimi Profesyonelleri Konseyi (Council of Supply Chain Management Professionals – CSCMP), lojistik yönetimini şu şekilde tanımlamaktadır: “Müşteri gereksinmelerini karşılamak üzere, üretim noktası ve tüketim noktaları arasındaki mal, hizmet ve ilgili bilgilerin ileri ve geri yöndeki akışları ile depolanmalarının etkin ve verimli bir şekilde planlanması, uygulanması ve kontrolünü kapsayan tedarik zinciri süreci aşamasıdır”.
Üretim şirketlerini ele aldığınızda bir gelen malzeme (genelde ham madde) yani tedarik lojistiği (Inbound Logistics), üretim aşamasındaki malzeme (yarı mamul) yani üretim lojistiği (Manufacturing Logistics, Intra Logistics) ve giden malzeme (ürün) yani sevkiyat lojistiği (Outbound Logistics) vardır.
Bu üç lojistik aşamanın bütününe işletme lojistiği (Business Logistics) adı verilmektedir. Şirketlerin lojistik faaliyetlerinin bütünü işletme lojistiği (Business Logistics)kavramını oluştururken bunu dışarından hizmet olarak veren ve öz yetkinli ( corecompetency) lojistik olan şirketler lojistik işletmesi (Logistics Business) kavramını oluşturmaktadır.
TEMEL LOJİSTİK FAALİYETLER
Lojistik üretim ve satış fonksiyonları için bir destek fonksiyon olup Temel faaliyetleri aşağıdaki gibi belirtilebilir: Taşımacılık (Kara, Hava, Deniz, İç Suyolu, Demir, Boru, Karma) Uluslararası Taşımacılık Kalite Kontrol-Gözetim-Teslimat Öncesi Kontrol Dış Ticaret, Gümrük, Antrepo, Sigorta Depolama, Katma Değerli İşlemler Stok ve Envanter Yönetimi Sevkiyat Sipariş Yönetimi Tedarik Sipariş Yönetimi Dağıtım Filo ve Trafik Yönetimi İade ve İmha İşlemleri, Tersine Lojistik Üretim(Tesis içi) Lojistiği Yeşil Lojistik Paketleme Proje, Mühendislik ve Danışmanlık
TÜRK LOJİSTİK SEKTÖRÜ
Türkiye ‘deki lojistik sektöründeki firmalarının sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte (yetki belgesi almamış olanlar nedeniyle), yaklaşık 1.500 civarında uluslararası kara yolu taşımacılık şirketi, 800.000 adet kamyon, 45.000 adet çekici olduğu bilinmektedir. Bunun dışında lojistik sektörünü hangi şirketlerin oluşturduğu konusunda da belirsizlik vardır. Genel olarak lojistik sektörünün temel üyeleri; hava yolu, demir yolu, deniz yolu, kara yolu taşımacılık şirketleri, lojistik hizmet sağlayıcıları, depolama şirketleri ve taşıma işleri organizatörleri (freight forwarders), liman işletmecileri, lojistik ve taşımacılık merkezi işletmecileridir.
Fonksiyon bazında genel bir sınıflandırma ise aşağıda verilmiştir:
Taşımacılık (Kara, Hava, Deniz, İç Suyolu, Demir, Boru, Karma) Liman ve Lojistik Merkezler Depolama- Elleçleme Kalite Kontrol, Gözetim İşleri Dış Ticaret, Gümrük İşlemleri Finansman-Sigortalama İşlemleri Dağıtım Bilgi Teknolojileri EğitimDanışmanlık Basım, Yayım ve Tanıtım Araç, Ekipman ve Malzeme Tedarikçiler (TIR, Raf,Forklift , Lastik, Yakıt, vd.)Sektörden sektöre değişse de ortalama olarak bir ürünün satış fiyatının yüzde 4 ile 25‘ini lojistik giderleri oluşturur. Lojistik giderleri;
Kuzey Amerika’da Gayrisafi Millî Hasılanın (GSMH) % 10’unu; Avrupa’da % 11’ini, Türkiye’de ise fiziksel ve kurumsal alt yapı eksiklikleri ve bazı düzenlemelerden kaynaklanan verimsizlikler nedeniyle % 13’ünü oluşturmaktadır. Türkiye’nin GSMH ’ dan hareketle potansiyel lojistik pazarının 80-90 milyar dolar olduğu söylenebilir.
Kullanımı: (outsourcing)
Şirketlerin kendi çekirdek (core) faaliyetlerine daha fazla odaklanmak, maliyet avantajı sağlamak, sabit maliyetleri değişken maliyetler hâline dönüştürmek, ilgili tedarikçinin ölçeğinden, uzmanlığından yatırım ve yaratıcılık gücünden yararlanmak, pazara erişim hızını yükseltmek amaçlarından bir veya birkaçından yararlanmak için mevcut bir şirket faaliyetinin genellikle ilgili varlıkları ile birlikte bir üçüncü parti bir şirkete devredilmesi veya bu hizmetin alınması sürecidir. Üçüncü Parti Lojistik (Third Party Logistics-3PL) terimi lojistik faaliyetlerde dış kaynak kullanımına geçilmesinin bir sonucudur.
Birinci parti satıcı şirketi, ikinci parti müşteriyi, üçüncü parti ise satıcı veya alıcını bazı faaliyetlerini onun adına üstlenen şirkettir. Satıcı veya alıcı taşımacılık faaliyetini, gümrükleme faaliyetini veya depolama faaliyetini tek başına başka bir şirkete devrederse devralan şirket 3PL değildir.
Ancak lojistik faaliyet diğer bir deyişle asgari olarak taşımacılık ve depolama faaliyetleri, birlikte ve entegre olarak yürütülmek üzere devredilirse, devralan şirket 3PL’ dir.3PL şirketler müşterisinin lojistik faaliyet taleplerini; yeterli ölçekte ise doğrudan sevkiyat, yeterli ölçekte değilse belirli birnoktada yeterli ölçeğe getirebilmek amacıyla başka müşterilerinin yükleri ile konsolide edebilen, farklı taşımacılık ve depolama sistemleri kullanabilen, bilgi odaklı şirketlerdir.
Lojistikte dış kaynak kullanımında diğer bir düzey Lider Lojistik Hizmet Sağlayıcısı kullanımıdır (Lead Logistics Provider-LLP). LLP şirketlerin 3PL şirketlerden farkı, İşletme Lojistiğine odaklanması ve taktik (orta vadeli)planlamalar yapabilmesidir. Diğer bir deyişle sadece siparişlere dayalı değil, talep tahminlere göre planlama yaparak faaliyetlerini gerçekleştirebilmesidir.
Konu ile ilgili diğer bir terim Dördüncü Parti Hizmet Sağlayıcı (Fourthy Party Logictics-4PL) olup bu tür şirketler tek bir müşteri şirketin lojistiğine değil, bu şirketin içinde bulunduğu tedarik zincirinin tüm lojistik faaliyetlerine odaklanarak zincir boyu ürün, hizmet ve finans akışını yönetmeye çalışan firmalardır
.
