İLK YARDIM NEDİR? ACİL  YARDIM NEDİR? 

             İLK YARDIM NEDİR? ACİL  YARDIM NEDİR? 

İlk yardım ; hastane öncesi dönemde travmaya yada dahili sebeplere bağlı olarak yardım ihtiyacı olan kişilere,herhangi bir tıbbi malzeme ve ilaç kullanmaksızın ,ilk yardım eğitimi almış kişiler tarafından yapılan müdahalelerdir.

İLK YARDIM NEDİR? ACİL YARDIM NEDİR?

Acil yardım ise;profesyonel ekipler tarafından ilaç ve malzeme kullanılarak  yapılan müdahaleler olarak tanımlanır.

İlk yardım tanımını sadece kalp atımları ve solunumu durmuş kişileri hayata döndürmeye çalışmak şeklinde sınırlamak doğru değildir.Olay yerinin güvenliğinin sağlanması,çevrede bulunan diğer canlıların korunması,durumun daha kötüye gitmesinin engellenmesi  ve hastanın ideal şekilde  uygun sağlık merkezine transpotunun (taşınması) sağlanması gibi önemli yaklaşımlarda ilk yardım kavramı içinde tanımlanmalıdır.

ACİL DURUMLARDA DOĞRU MÜDAHALE

Acil durumlarda doğru müdahale kadar  hızlı müdahalede önemlidir. solunum ve/veya kalp durmasını takiben 4.dakikada beyinde hasar oluşmaya başladığını  ve 10.dakikadan sonra irreversible beyin hasarının kaçınılmaz olduğu düşünülürse zamanın önemi daha iyi anlaşılacaktır.Bu kadar kısa bir süre içerisinde doğru karar vermek ve doğru uygulamaları gerçekleştirmekte  ancak iyi eğitim almış gönüllü ilk yardımcıların varlığı ile mümkündür.Burada ilk yardımcı kimdir yada kimler ilk yardım yapabilir  sorusu aklımıza gelebilirİlk yardım yapabilmek için yukarıda bahsedildiği gibi gönüllü olmam ve eğitim almış olma mutlak özelliklerdir.Bunun yanı sıra soğuk kanlı kişilik yapısına ,etrafta mevcut olan imkanları en iyi şekilde kullanabilme kabiliyetine ve  çevredeki sağlık kuruluşları ve kapasiteleri hakkında bilgi sahibi olmakta  ilk yardımcının özellikleri arasındadır.

Temel yaşam desteğinin en hızlı şekilde yapılabilmesi ve amacına ulaşabilmesi için bir algoritim şeklinde uygulanması gerekmektedir.

Bu basamaklar sırası ile şöyledir.

•   Kurtarıcının güvenliği
•   Çevrenin güvenliği
•   Kazazedenin güvenliği
•   Kazazedenin değerlendirilmesi
•   Yardım Çağrılması

              Kurtarıcının güvenliği:

İlk yardım konusunda eğitim almış kişilerin öncelikle kendi hayatlarını  tehlikeye atmamaları esastır.Örneğin havuzda boğulmakta olan birine yardım etmek için ,eğer kendimiz yüzme bilmiyorsak havuza atlamak çokta akılcı değildir.Burada yapılması gereken iyi yüzme bilen bir kişiden ,cankurtarandan yardım istemektir. Çevrede bizden başka kimse yoksa halat vb gibi bir şeyi kazazede’ye uzatarak onu  kurtarmaya çalışmak daha doğru bir yol olacaktır.

              Çevrenin güvenliği:

İlk yardımcı bir olayla karşılaştığı andan itibaren kendisi için tehlike oluşturabilecek durumları gözden geçirirken aynı zamanda çevreninde güvenliğini sağlamalıdır.Burada en güzel örneklerden biri kış aylarında sıklıkla buzlanma nedeni ile yaşanan trafik kazaları verilebilir.Önümüzde böyle  bir kaza olduğunda arkadan gelen arabalarında kayarak mevcut kazazedelere ,yardım etmeye çalışan kişilere ve etrafta bulunan  diğer insanlara çarpabilir.Bu nedenle böyle bir durumla karşılaşıldığında  yolun güvenlik sağlayacak bir mesafeden kapatılması yada kapatılmasının sağlanması ilk yardımcının  sorumluluğundadır.Amaç yeni kazaların önlenmesini veya mevcut durumun daha kötü sonuçlar doğurmasını engellemektir.

            Kazazedenin güvenliği:

Soba zehirlenmesi nedeni ile bilincini kaybetmiş bir kişiye olay yerinde  müdahale hem kurtarıcının  hayatını tehlikeye atacak  hemde kazazedeye hiçbir fayda sağlamayacaktır.Bu sebeple yapılacak müdahaleler ancak kazazede güvenli bir yere taşındıktan sonra başlatılabilir.Yine göçük tehlikesi olan bir yerden kazazedenin hızla çıkarılarak müdahale edilmesi kazazedenin güvenliği için iyi bir örnek teşkil eder,ancak kazazede  göçük altındaysa ve çıkarılması uzun sürecekse güvenli bir şekilde ulaşılabildiği takdirde hava yolu açıklığının sağlanması, solumun desteklenmesi hayat kurtarıcı olacaktır.

            Kazazedenin değerlendirilmesi / Yardım çağrılması:

Ortamda tek bir kazazede var ise durumu değerlendirmek üzere yanına giderek omuzlarından tutup boyunu hareket ettirmeden hafifçe sarsarak   ‘nasılsınız’ diye sorulur.Birden fazla kazazedenin olduğu durumlarda ise tüm kazazedeleri bu şekilde değerlendirmek gerekmektedir.

Kazazedelerin durumu kabaca değerlendikten sonra ve fikir sahibi olunduktan sonra hızla yardım çağrılması gerekmektedir.

                 Eğer ortamda bizden başka birileri var ise bir kişi görevlendirilebilir. Ancak o karmaşa ve kalabalık içinde ‘birileri yardım çağırsın  ‘yada ”112′ yi  arayın’  demenin çoğu zaman sonuç vermediği gözlemlenmiştir.Bu nedenle görevlendirilen kişinin ismi ile seslenmek ‘Ahmet sen 112’ yi ara ‘ yada isim bilmiyorsak göz temas kurarak ve işaret parmağımız ile kişi tespit ederek ‘siz 112′ yi arayınız’ şeklinde yaklaşımlar daha doğrudur.

         112 yi arayan kişinin olay yeri(tam adres)arama yapılan telefon numarası,ne olduğu,hasta sayısı,hastaların durumu hakkında kabaca açık,net anlaşılabilir bir şekilde bilgi verebilecek olması gerekmektedir.

Kazazede nasılsınız sorusuna cevap verebiliyorsa kabaca hava yolunu  açık olduğu solunumun ve kalp atımlarının olduğu anlaşılır.Bu durumda hastanın konumun korunması yada recovery (koma) pozisyonuna alınması gerekmektedir.

1.   Kazazede nasılsınız soruna cevap vermiyorsa hava yolunun açıklığı   (A=AIRWAY),Solunum olup olmadığı(B=BREATHİNG),dolaşım olup olmadığı (C=CİRCULATİON) kontrol edilmelidir.Tüm kazazedeler değerlendirilirken boyunda bir zedelenme olabileceği düşünülerek boyun hareketlerinden kaçınılmalı ve mümkün olduğunca korunmalıdır(.C-CERVİCAL İMMOBİLİZATİON)